Kennisintensieve werklocaties Kennishart Ede-Wageningen

De wereldwijd leidende Wageningen University & Research (WUR) bevindt zich in het centrum van dit kennishart en vormt de basis voor de aantrekkingskracht van het innovatie-ecosysteem (door de aanwezigheid van hoogwaardige kennis en een goed opgeleide beroepsbevolking).

Vraag

Het Kennishart (Ede en Wageningen) vormt hét kloppende hart van de regio Foodvalley en is een van de meest innovatieve regio’s binnen Nederland. De wereldwijd leidende Wageningen University & Research (WUR) bevindt zich in het centrum van dit kennishart en vormt de basis voor de aantrekkingskracht van het innovatie-ecosysteem (door de aanwezigheid van hoogwaardige kennis en een goed opgeleide beroepsbevolking).

Eerdere onderzoeken tonen aan dat er een aanvullende behoefte is aan ruimte voor kennisintensieve werklocaties. Deze onderzoeken blijken grofmazige top-down benaderingen van een regionale ruimtebehoefte. De gemeenten Ede en Wageningen en de Provincie Gelderland hebben BCI gevraagd om een nadere onderbouwing van de potentie van het innovatie-ecosysteem en de bijbehorende ruimtelijke wensen te onderzoeken. Hierbij stonden de volgende onderzoeksvragen centraal:

• Welke doelgroepen zijn nodig voor een goed functionerend innovatie-ecosysteem en hoeveel potentie zit daar in?
• Wat zijn de drijfveren en vestigingseisen van deze doelgroepen en welke potentiële ruimtevraag hebben zij tot 2040 in de Regio Foodvalley en in het specifiek Kennishart daarbinnen?
• Hoe kansrijk is het Kennishart: wat zijn sterktes en zwaktes, kansen en bedreigingen van de huidige locaties? Waarmee moet bij de ontwikkeling van (toekomstige) locaties rekening gehouden worden?
• Hoe verhoudt het bestaand, in voorbereiding zijnde en potentieel toekomstig aanbod in het Kennishart zich tot de ruimtevraag en eisen en wensen van de doelgroepen)?

Achtergrond

De Regio Foodvalley en het Kennishart daarbinnen staan voor een forse verstedelijkings- en werkgelegenheidsopgave voor de periode tot 2040. Hierbij is de regio op zoek naar de beste combinaties van wonen, economie, bereikbaarheid en (kwaliteit van de) leefomgeving, zodat de kwaliteiten die de regio uniek maken (het leefklimaat, de bereikbaarheid, het landschap, etc.) vastgehouden worden. Hierover worden met het Rijk afspraken gemaakt in een verstedelijkingsstrategie.

De druk om op korte termijn woningen te bouwen is daarbij hoog. Het is echter noodzaak om ook zorg te dragen voor een sterke economie, nu en in de toekomst, zodat mensen niet alleen in de regio kunnen wonen, maar hier ook passend werk kunnen vinden. Ook het kabinet wil de al schaarse ruimte voor ondernemers behouden én tegelijkertijd beter benutten. Daarnaast hebben publieke en private partijen in het Kennishart de ambitie uitgesproken om met innovaties in landbouw en voedsel bij te dragen aan mondiale voedseloplossingen (duurzaam en gezond), een duurzamer gebruik van grondstoffen en brede welvaart. Om deze ambities te verwezenlijken, dienen kennisintensieve bedrijven zich ook in het Kennishart te kunnen ontwikkelen en vestigen.

Om een innovatieve regio te blijven, de regionale economie te versterken en de balans tussen wonen en werken te behouden, zijn enkele kennisintensieve (woon-)werklocaties in ontwikkeling. Zo breidt de snelgroeiende Wageningen Campus zich de komende jaren in oostelijke richting uit, komt de gebiedsontwikkeling van het Food Innovation District in Ede op gang en wordt werk gemaakt van de herinrichting en het toekomstbestendig maken van de Wageningen Campus en het Business & Science Park Wageningen (kort: BSPW). De ontwikkeling van deze en eventuele nieuwe, kennisintensieve werklocaties vraagt om een helder beeld van de partijen die zich hier willen en kunnen vestigen en ontwikkelen, en hun randvoorwaarden en behoeften.

Onze aanpak

Een succesvol en groeiend innovatie-ecosysteem blijft zichzelf vernieuwen door aan te haken op nieuwe technologieën, veranderende marktwensen en -omstandigheden en in te zetten op nieuwe producten of diensten voor nieuwe markten. Daarvoor is het van belang dat bedrijven in elke levensfase worden gefaciliteerd, ofwel: er is ruimte en ondersteuning tijdens de het hele ontwikkelpad, van startup tot grootbedrijf.

De ontwikkelcyclus van een bedrijf kan grofweg ingedeeld worden in vier fasen met elk een eigen ruimtevraag en vestigingseisen. BCI heeft een bottom-up opgebouwd ruimtelijk model gehanteerd, waarin onderscheid wordt gemaakt in verschillende typen vestigers met ieder hun eigen vestigingsvoorkeuren.

Resultaat

Uit twee werksessies met belanghebbenden, voor dit onderzoek afgenomen interviews, data-analyse en eerdere onderzoeken komt naar voren dat er nog kansen onbenut blijven en er daarnaast ook sprake is van gemiste kansen. Zo is er weinig geschikte ruimte voor groeiende bedrijven zoals scale-ups.

Resultaat

In ons advies staat de aandacht voor een actief beleid gericht op het nog intensiever faciliteren van het innovatie-ecosysteem centraal, zodat dit ecosysteem zich kan blijven vernieuwen en organisaties in elke levensfase worden ondersteund. Dat betekent:

• Rekening houden met voldoende geschikte locaties voor de verschillende levensfasen van bedrijven.
• (Zacht) planaanbod op de huidige kennisintensieve werklocaties behouden en geleidelijk ontwikkelen.
• Een nieuw kennisintensief agrofood bedrijvenpark ontwikkelen, met ruimte voor 125.000 tot 185.000 m² werkruimte. Extra aandacht gaat daarbij uit naar doorgroeiende en middelgrote innovatieve agrofood bedrijven die, naast kantoorruimte, op zoek zijn naar werkruimte voor R&D en (pilot)productie. Op termijn kan hier ook ruimte voor enkele grote vestigingen van multinationals worden ontwikkeld. Dit gebied dient goed verbonden te zijn met de bestaande kennisintensieve werklocaties.
• Het Business & Science Park Wageningen opwaarderen naar een meer hoogwaardige omgeving (o.a. via revitalisering).
• Laagdrempelig toegankelijk en betaalbare ruimte voor de huisvesting van startups en shared facilities creëren, mogelijk via een ontwikkelfonds (legitimatie van ingrijpen).
• Een omvangrijk ontwikkelbeleid, met kapitaal en support om scale-ups en middelgrote vestigingen verder door te laten groeien in het Kennishart.
• Om grote vestigingen naar de regio te trekken, is het noodzakelijk dat regionale partners tot 2040 inzetten op een sterke acquisitiestrategie.

^{Gemeente Ede, Gemeente Wageningen, Provincie Gelderland}