Nationale evaluatie regionale ontwikkelingsmaatschappijen (ROM’s)

Vraag

In opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) hebben we de periodieke evaluatie ROM’s uitgevoerd. Centraal hierin staat de periode 2016-2020 en de ROM’s die het grootste deel van deze periode operationeel zijn geweest. In scope vallen de drie kerntaken van ROM’s:

Investeren: investeringen in innovatieve (door)startende MKB-bedrijven resp. snelle groeiers.
Innoveren: aanjagen van de ontwikkeling van ideeën tot business in de vorm van innovatieprojecten/business cases en doorontwikkelen regionale ecosystemen.
Internationaliseren: aantrekken van buitenlandse investeringen, relatiebeheer met internationale bedrijven en bevorderen internationaal ondernemerschap.

De hoofdvraag van het onderzoek is als volgt: wat is de relevantie van de ROM’s, en hebben de ROM’s hun taken in opdracht van het Ministerie van EZK - voor wat betreft de drie kerntaken - in de periode 2016–2020 op een doelmatige en doeltreffende manier uitgevoerd?

Achtergrond

ROM’s zijn actief om de innovatie- en concurrentiekracht van Nederlandse regio’s te bevorderen. Het Rijk heeft een positie als aandeelhouder en subsidiënt van deze organisaties. Een vergelijkbare rol wordt ingevuld door provincies (en in enkele gevallen door gemeenten, kennisinstellingen en/of andere organisaties). De ROM’s fungeren dan ook als gezamenlijk instrument van Rijk en regio in het regionaal economisch (innovatie-)beleid. Het ministerie van EZK voert elke vijf jaar een formele beleidsevaluatie uit van het functioneren van de ROM’s. Dit om lessen te trekken voor de toekomst, bijvoorbeeld inzake positionering, inhoudelijke prioriteiten, aansturing door het Rijk en samenwerking met partners. Wij zijn gevraagd om de evaluatie voor de periode 2016-2020 uit te voeren.

Onze aanpak

Ten behoeve van een gestructureerde aanpak van de evaluatie hebben we gebruik gemaakt van een evaluatiekader in de vorm van de interventielogica (zgn. theory of change). Hierin worden de verschillende onderdelen van beleidsinterventie (o.a. doelen, input, throughput, output en effecten) helder uiteengezet, zodat deze in de evaluatie gericht onder de loep genomen kunnen worden. Om de drie kerntaken van de ROM’s (Investeren, Innoveren en Internationaliseren) te analyseren zijn drie methoden ingezet:

Kwantitatieve meting: meerjarenplannen, jaarplannen en jaarverslagen van ROM’s vormen een belangrijke pijler onder de kwantitatieve meting van deze evaluatie. Daarnaast is gebruik gemaakt van data van de Nederlandse Vereniging van Participatiemaatschappijen (NVP) en is in samenwerking met het CBS een econometrische analyse uitgevoerd naar de Investeringstaak van de ROM’s.
Web survey’s: om zicht te krijgen op het functioneren van de ROM’s in termen van tevredenheid van klanten (i.e. het bedrijfsleven) zijn web survey’s uitgezet voor de kerntaken Investeren en Innoveren. Centraal staat de beoordeling van de dienstverlening door de ROM’s door bedrijven waarmee ROM’s in de onderzoeksperiode 2016-2020 hebben samengewerkt.
Expert-interviews: er zijn semigestructureerde interviews afgenomen met experts. Het betreft vertegenwoordigers van brancheorganisaties en andere cluster-/stimuleringsorganisaties en wetenschappelijk experts. Doel van deze interviews is om een externe blik op de positionering en het functioneren van de ROM’s op te halen.

Tussenresultaten zijn besproken met aandeelhouders EZK en provincies en met ROM-directies. Daarnaast heeft een Begeleidingscommissie met een onafhankelijk voorzitter en vertegenwoordigers van EZK, provincies, ROM’s en (wetenschappelijk) experts het onderzoek begeleid. De Begeleidingscommissie is gedurende het proces meerdere malen bijeengekomen.

Resultaat

Resultaat is een robuuste evaluatie met:

Heldere positionering van de kerntaken van de ROM’s in de eigen context
Kwantitatieve onderbouwing van de mate waarin ROM’s doelstellingen (KPI’s) hebben behaald
Beoordeling door doelgroep (lees: bedrijfsleven) van de dienstverlening van ROM’s
Duiding van de onderzoeksresultaten door onafhankelijk experts
Aanbevelingen voor Rijk en ROM’s t.a.v. positionering, inhoudelijke prioriteiten, aansturing en samenwerking van/door ROM’s.

De evaluatie ROM’s is vrijdag 15 juli 2022 door Minister Adriaansens aan de Tweede Kamer aangeboden. Klik hier voor de evaluatie ROM’s en de Kamerbrief van Minister Adriaansens.

^{Ministerie van Economische Zaken en Klimaat}