Emissievrij is niet hetzelfde als efficiënt

Vorig jaar schreef ik in een column, nog tijdens de kabinetsformatie, dat er behoefte was aan een betrouwbare overheid die bestaande afspraken, zoals rond de ZE Zones, zou respecteren. Helaas is er aan die wens niet echt voldaan in de afgelopen maanden en was er juist enorm veel onduidelijkheid vanuit het kabinet en de Tweede Kamer richting ondernemers over de invoering van de ZE Zone. Uiteindelijk zijn dan begin dit jaar de ZE Zones wel ingevoerd in een viertiental steden maar al het gedoe in 2024 heeft er vooral aan bijgedragen dat er bij ondernemers veel onduidelijkheid was.  

Wat ook zichtbaar is in de cijfers is het punt dat veel bedrijven er op de valreep nog voor hebben gekozen om een dieselbestelbus aan te schaffen. Uit cijfers van o.a RAI Vereniging bleek dat er in 2024 ruim 90% meer lichte bedrijfswagens zijn geregistreerd dan in 2023. Dat heeft natuurlijk niet alleen met de komst van de ZE Zones te maken maar vooral ook met het vervallen van de BPM vrijstelling. Hopelijk hebben deze ondernemers er wel over  nagedacht hoe ze deze voertuigen de komende jaren willen benutten want de ZE Zones zijn over 3 jaar (vanaf 1 januari 2028) wel gesloten voor diesel bestelbussen.  

We zien inmiddels ook dat door de onduidelijkheid over de ZE Zones, maar ook door de relatief gunstige TCO ontwikkelingen van elektrische bestel en vrachtvoertuigen veel ondernemers ervoor blijven kiezen om met eigen materieel de stad in te rijden in plaats van in te zetten op andere logistieke oplossingen. Dat is terug te zien in de verkoopcijfers van bestelvoertuigen maar ook in de signalen vanuit de markt over de relatief lage adoptie van het gebruik van neutrale stadshubs.  

Dat is jammer, want een elektrisch bestel- of vrachtvoertuig mag dan wel bijdragen aan het reduceren van de (lokale) emissies maar het helpt niets in het tegengaan van de verkeersdruk en congestie in binnensteden. Die lijkt door toename van zowel personenverkeer als logistiek alleen maar toe te nemen terwijl daar zowel in steden als op de snelwegen de ruimte voor ontbreekt.  

Wat dan ook nodig is zijn maatregelen die daadwerkelijk leiden tot efficiënter transport of een modal shift. Voor de hoofdwegen kan dat bijvoorbeeld door de inzet van de SuperEcoCombi waar dit jaar mee getest gaat worden. Voor binnensteden is het zoeken naar manieren om stadslogistiek anders te organiseren zodat niet alleen de emissies afnemen maar ook de verkeersdruk. Daar ligt zowel voor de gemeenten als de sector zelf een opgave. Voor de sector om door logistieke optimalisatie en samenwerking de ‘efficiëntie’ te verhogen, voor de gemeente om op zoek te gaan naar instrumentarium dat niet alleen inzet op schone logistiek maar ook op slimme logistiek.  

Het zou mooi zijn als gemeenten en bedrijven dit jaar om tafel te gaan om samen te zoeken naar mogelijkheden om de stadslogistiek (in haar volle breedte) efficiënter te organiseren. De sector kan daarbij aangeven welke logistieke oplossingen er denkbaar zijn en welke stimulerende of restrictieve maatregelen vanuit de gemeenten vervolgens nodig zijn om deze te realiseren. Daarbij is het juist van belang om aandacht te hebben voor segmenten waar nog weinig gebeurt en die sterk versnipperd zijn. Dus niet alleen kijken naar retail- en horecabevoorrading maar juist ook aandacht voor die ondernemer met die een bestelbus. Dat is geen makkelijke opgave maar wel één die nodig is om ook in de toekomst ervoor te kunnen zorgen dat bewoners, bedrijven en instellingen bevoorraad kunnen worden.  

Gepubliceerd in Transport & Logistiek januari 2025.