06 augustus 2024
Logistieke vastgoedsector gaat door diep dal | Transitie om in te spelen op eisen overheden in volle gang
In 2024 zal de opname van de logistieke vastgoedmarkt terugvallen naar 1,7 miljoen m2, een halvering ten opzichte van 2022. Huren zullen in sommige regio’s wel nog doorstijgen (omdat daar schaarste is aan goed logistiek vastgoed), terwijl de netto aanvangsrendementen met 40 basispunten stijgen tot gemiddeld 5,2% als teken van economische onzekerheid en grotere financiële risico’s.
Dat zijn enkele conclusies uit het jaarlijkse onderzoek van logistiek- en vastgoedadviesbureau Buck Consultants International onder de top van de Nederlandse vastgoedontwikkelaars en -beleggers. De participanten vertegenwoordigen zo’n 85% van de professionele logistieke vastgoedmarkt in Nederland.
De verwachte opname van warehouses in 2024 van ‘maar’ 1,7 miljoen m2 is een forse daling t.o.v. de voorgaande jaren: van een opname van 4,9 mln m2 in 2021 (ten tijde van de Covid-crisis,) via 3,4 miljoen m2 in 2022 en een (verwachte) opname van 1,9 miljoen m2 in 2023 naar nu 1,7 miljoen m2 in 2024. De opname daalt niet alleen vanwege een gebrek aan locaties. De vraag is ook afgenomen als gevolg van de haperende economie; bouw-, retail- en modebedrijven hebben het lastig en de forse groei door e-commerce bedrijven in de afgelopen jaren vlakt af. “Door de onzekerheid over de economie worden vestigings- en uitbreidingsbeslissingen uitgesteld. Ook wordt naar optimalisatie in bestaande warehouses gezocht bijv. door onderverhuur van delen van warehouses”, aldus Casper Wolf, senior adviseur Buck Consultants International. Huurprijzen zullen naar verwachting stijgen (gemiddeld met 5,5%) als gevolg van hogere financiële lasten en regionale schaarste, m.n. in Rotterdam, Tilburg-Waalwijk en Arnhem-Nijmegen.
Vrijwel alle logistiek vastgoedpartijen merken niet alleen dat huurders zeggen dat ze veel belang aan ESG-doelstellingen hechten, maar zien ook in de praktijk dat huurders bereid zijn extra te betalen voor duurzame, energieneutrale distributiecentra. Tot maximaal 6% extra huur blijkt goed bespreekbaar, zo is de ervaring van de vastgoed experts.
De vastgoedsector ziet ook kansen voor functiemenging. Functiemenging op gebouwniveau vooral in combinatie met energie (zonnepanelen) en ook parkeren door personeel/bezoekers in/op/onder een distributiecentrum. Combinatie met wonen of sportvoorzieningen in één gebouw lukt vrijwel nooit, zo is de inschatting. Dat geldt ook op bedrijventerreinniveau waar combinatie met wonen en kantoren maar af en toe mogelijk is. Combinatie met andere bedrijfssectoren (bijv. lichte industrie) en zorgvuldige inpassing in de omgeving/landschap worden doorgaans wél kansrijk geacht.
De vastgoedpartijen verwachten de komende 3 jaren dat de overheden eisen en stringentere randvoorwaarden gaan stellen aan de realisering van distributiecentra. Jordi Hubers, senior adviseur Buck Consultants International, “Met het stellen van architectonische normen, eisen t.a.v. zonnepanelen op het dak van grotere dc’s, het verplicht delen van energie én het garanderen van een goede en veilige werkomgeving voor personeel kunnen de vastgoedontwikkelaars en beleggers goed uit de voeten. De ‘gaten’ tussen wat vastgoedpartijen nu al doen en wat ze denken dat de overheden in 2027 verplicht gaan stellen, zitten vooral in energieneutraliteit van gebouwen, de meest stringente BREEAM-normen als good, very good en excellent en klimaatadaptatieve maatregelen, zoals een groen dak, biodiversiteit en regenwateropvang”.
Download hieronder de gehele presentatie
