Potentieel voor een waterstofhub Schelde-Deltaregio

Vraag

Het samenwerkingsplatform Smart Delta Resources (SDR) heeft in haar SDR Roadmap als prioriteit opgenomen te werken aan substantiële CO2-reductie in het industriële cluster van de Schelde-Deltaregio door in te zetten op waterstof (groene en blauwe waterstof transitie-pad). Dit biedt ultieme kansen voor waterstof als bouwsteen in de chemische procesindustrie (o.a. ammoniak, synthetische nafta), als toepassing in raffinaderijen (als alternatief voor de productie van waterstof via het op aardgas gebaseerde steam reforming) en als energiedrager. In eerdere onderzoeken is geconcludeerd dat grootschalige groene waterstofproductie zeer kansrijk is in de regio. Bovendien is in kaart gebracht wat de meest optimale locaties zijn voor grootschalige elektrolysers alsook de bestaande en gewenste infrastructuur in de regio. Als vervolg wilde het samenwerkingsplatform een onderzoek laten uitvoeren naar de potentiële hubfunctie van North Sea Port voor waterstof(dragers) en daarbij diende duidelijk te worden gemaakt of, en in welke vorm en maten, de SDR-regio geschikt is voor grootschalige CO2-vrije waterstof import, export en doorvoer, ondersteund met een concrete business case. Bij het onderzoek was het van  belang dat de kansen voor import van CO2-vrije waterstof voor de regio naar voren zouden komen, zodat de regio en de SDR-partijen daarop kunnen anticiperen.

Vanwege de ruimtelijk/economische in combinatie met de logistieke en corridor expertise van BCI was BCI door de Provincie Zeeland, namens SDR, gevraagd om dit onderzoek uit te voeren.

Achtergrond

Smart Delta Resources is een transnationaal (Zeeland/West-Brabant/Oost-Vlaanderen) samenwerkingsverband van grote energie- en grondstof-intensieve bedrijven in de Schelde-Deltaregio. SDR heeft als doel om een voortrekkersrol te vervullen in de industriële energietransitie.

De SDR heeft de ambitie om een competitieve en klimaatneutrale industrie in de regio te hebben in 2050 en daarmee een substantiële bijdrage te leveren aan de Europese en landelijke klimaatdoelstellingen. Om dit te bereiken werkt SDR met de bedrijven aan verduurzamingsplannen met concrete en innovatieve programma’s gericht op CO2-reductie, circulariteit, duurzame grondstoffen en groene energie. Met het Hydrogen Deltaprogramma wilt SDR de Schelde-Deltaregio - het grootste waterstofcluster van de Benelux - helpen te verduurzamen door grijze waterstof uit te faseren en te investeren in schone waterstof. Dit onderzoek naar het potentieel voor import van groene waterstof moet het beeld schetsen op welke manier de SDR bedrijven in de benodigde groene waterstof kunnen voorzien en op welke manier dat via de havens gefaciliteerd kan worden.

Onze aanpak

Om dit onderzoek te kunnen uitvoeren is een combinatie van expertisegebieden nodig: kennis van de technische aspecten van H2-toepassing, overslag, transport en infrastructuur; expertise op de operationele aspecten van de logistieke sector (pijpleidingen, zeevaart, binnenvaart maar ook vrachtwagen- en spoorvervoer); ervaring met ruimtelijke ordening en vertalingen van vraag naar ruimte; goed inzicht in het functioneren van havens, overheden en regelgeving; ervaring met analyse van businesscases (inclusief investeringsplannen) voor logistiek en havengerelateerde infrastructuur.

Een slimme combinatie van deze technische, ruimtelijke, operationele en financiële expertise is daarbij cruciaal. Om alle expertises aan boord te krijgen heeft BCI voor deze opdracht samengewerkt met CE Delft. Door de complementaire specialismes van beide bureaus konden alle benodigde expertises ingezet worden.

Met uitgebreide deskresearch en aanwezige bureau expertise aangevuld met gesprekken met de SDR partijen en experts kon relatief snel inzicht gegeven worden in de marktpotentie voor import en doorvoer van waterstof voor de lokale, nationale en Internationale markt. Onder andere voor de industrieclusters (uitgaande van toepassingen in bestaande- en nieuwe industrieën) en toepassing van waterstof voor (zware) voertuigen, zee/binnenvaart en MKB in de regio. Hierbij is gebruik gemaakt van bestaande kostprijsmodellen en energieprognose scenario’s. Met behulp van een benchmark van de verschillende Nederlandse en Belgische haven is bepaald welk volume aan waterstof redelijkerwijs via de SDR havens vervoerd zou kunnen worden. Deze benchmark is uitgevoerd met behulp van ons BCI benchmarkmodel.

Waterstofhub1

Om te bepalen hoe de waterstof geïmporteerd zal worden, is onderzocht wat de meest efficiënte (technische en economische) vorm van import via scheepvaart inclusief benodigde opslag- en steiger capaciteit binnen North Sea Port is. Daarbij is een vergelijking gemaakt van het transport en kosten van verschillende waterstofdragers zoals vloeibaar waterstof, methanol, ammoniak, LNG, LOHC etc. met link naar eindgebruiker (welk molecuul past bij welke marktvraag) en vanuit welk exporterend land de waterstof zou kunnen komen. Op basis van de marktanalyse en de analyse van de meest efficiënte vorm van import is tevens bepaald op welke manier de waterstof (of waterstofdragers) naar de eindklant getransporteerd zal worden (buisleiding, binnenvaart, spoor). Door het beeld van de markt en de logistiek kon uiteindelijk bepaald worden welke havenfaciliteiten (type faciliteiten en ruimte beslag) nodig zijn om de import mogelijk te maken en is de economische toegevoegde waarde van het potentiële hub-onderdeel, inclusief eenmalige en blijvende toegevoegde werkgelegenheid uitgewerkt.

Resultaat

Het onderzoek heeft een duidelijk aangetoond dat de SDR regio goed gepositioneerd is om een ​​belangrijke hub voor schone waterstof te worden. Dit is aangetoond door inzicht te gegeven in welke vorm en maten grootschalige CO2-vrije waterstof import, export en doorvoer in de SDR-regio mogelijk is, ondersteund met een concrete business case. Hierbij is gebleken dat op dit moment ammoniak het beste alternatief is als waterstofdrager voor het zeetransport vanuit exporterende landen naar Nederland. Voor de waterstofhub is ook het logistieke concept uitgewerkt met de ruimtelijke impact die dat heeft op de havens. De kansen van de import van CO2-vrije waterstof voor de regio is hierbij naar voren gekomen, zodat de regio en de SDR-partijen daarop kunnen anticiperen. Dit is samengevat in een aantal platen. Hieronder het voorbeeld voor de import van ammoniak als drager voor waterstof.

waterstof log

Potentiële hub ontwerp – Ammoniak (referentiejaar: 2030) **